ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ της ΒΑΛΕΝΣΙΑ

Στον Φίλο Στράτο Δουκάκη

Στρατής Γιαννίκος

Κι ως ξόδευε τη νιότη του ανάμεσα  στα γιασεμιά

Ανάμεσο στις πολεμίστρες της Μήθυμνας, σαν διάβαινε

Μια τρίαινα εφάνη στον πιο ακρινό του κάστρου

Προμαχώνα

Κι είπε δεν την αντέχω την αιώνια άνοιξη.

Τις ευωδιές του λιμανιού, την αρμύρα του βουνού

Βάρος τα νιώθω.

Βάρος τα νιώθω τ’ αστέρια τ’ ουρανού

Επήρε τις θάλασσες

Να βρει πατρίδα μακρινή.

Να βρει πατρίδα άλλη.

Χωρίς νερό – χωρίς γυαλό.

Εβγήκε  στα πέλαγα

Ετράβηξε να οργώσει –

 τις  στράτες της ζωής

Ζυμωμένος μ’ άνθια.

Δώθε Μεσόγειος – Κείθε οι Άτλαντες.

Έψαχνε να ‘βρει  το Μεγάλο Νερό

Και να το προσπεράσει.

Το Γκράντε της Βενετίας Κανάλε

Έψαχνε.

Τι πίσω ήθελε να αφήσει

Τους καταρράκτες της θύμισης.

Κι έφθασε με έσοδό του - το ξόδι της πατρίδας

Σε απόμερη ακτή  της μακρινής Βενεζουέλας.

«Μαρακαΐμπο, Μαρακαΐμπο

Κι εδώ νερό;

Μαρακαΐμπο, Μαρακαΐμπο

Κι εδώ αιώνια άνοιξη;»

Ζητούσε μια χώρα μακρινή

Χωρίς αρμύρα, χωρίς νερό.

Χωρίς την ταξιδιάρα  θάλασσα.

Κι εβρήκε το απύθμενο του ωκεανού ποτάμι.

Έφυγε μακριά, μίλια και μίλια

Πέρα από τα ύδατα-τα χλοερά της θύμισης.

Κι ως έφθασε στα ύψη που ζητούσε

Έστειλε μήνυμα – προσευχή

Να ακούσουν πλανεύτρες θάλασσες

 κι οργίλοι ωκεανοί:

«Απάγκιο μου Βαλένσια.

Απ’ άγιους θαλασσινούς

Και  μνήμες ξελογιάστρες – χώρια

Εδώ είναι η θάλασσά μου.

Εδώ η μνήμη θα αγκυρώσει».

Εφίλησε το χώμα της Βαλένσιας.

Κι είπε:

«Λιμάνι μου στερνό

Και της ψυχής μουράγιο.

Πέρα από την ψεύτρα θάλασσα

 τον  δολερό Ωκεανό.

Λιμάνι της ψυχής μου - εδώ

Στις στράτες της Βαλένσια» 

Από τη Μήθυμνα που γεννήθηκα στη Βαλένσια της αποδημίας μου

«επί πτίλων αύρας λεπτής εαρινής»

Με πολλή χαρά πήρα στα χέρια μου το βιβλίο «Υστερόγραφα μιας διαδρομής» του φίλου κ. Στράτου Δουκάκη και χάρηκα την ανάγνωσή του, με τη δίψα του ανθρώπου που, μέσα στην αιχμηρότητα της εποχής μας, επιθυμεί συχνά τη δροσιά του «αλομένου ύδατος» μιας γνήσιας δημιουργίας. 

Το βιβλίο δομείται και διαρθρώνεται σε δυο άνισα, ως προς την έκτασή τους, μέρη. Το πρώτο, που είναι και το εκτενέστερο, περιλαμβάνει 66 πεζά κείμενα (χρονογραφήματα, ενθυμήματα, λυρικές πρόζες, «ενδοσκοπήσεις» και μύχιες «εκ βαθέων» εξομολογήσεις προσωπικών βιωμάτων και συναισθημάτων κ.λπ.) και το δεύτερο με τον τίτλο «Φραγμέντα» (θραύσματα και σπαράγματα σκέψεων, εμπνεύσεων, στοχασμών κ.λπ.), που απαρτίζεται από 20 ποιήματα σε ελεύθερο στίχο.

Τα περιεχόμενα του βιβλίου ολοκληρώνονται με ένα εκτενή πρόλογο που υπογράφει ο εκλεκτός Λέσβιος ποιητής Δ. Νικορέτζος και από την εισαγωγή του συγγραφέα.

Στα πεζά κείμενα του βιβλίου, τα λυρικά αυτά «κομψογραφήματά» του, είναι εμφανέστατος ο λυρισμός και ο στοχασμός του συγγραφέα τους, ο οποίος «ενώπιος ενωπίω», όπως γράφει, με τον εαυτό του, καταδύεται στα βάθη του και φέρνει στην επιφάνεια «απωθημένα υστερόγραφα μια διαδρομής ενός παρελθόντος, από εκείνα που κάποιοι αμετανόητοι ρομαντικοί αρνούμαστε να το  αφήσουμε, όπως κι αυτό αρνείται να μας αφήσει».

Τα «Υστερόγραφα» αυτά, στο περιθώριο της επιστολής – ζωής μας, «δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα, γιατί αξίζει να τα θυμόμαστε;», αφού μικρά κι ασήμαντα κι αν είναι σηματοδοτούν την πορεία της ζωής μας, συμπληρώνουν και φωτίζουν την προσωπικότητά μας, καθώς και το χαρακτήρα μας. Παράλληλα, αποκαλύπτουν πτυχές της ζωής μας που δεν είναι ορατές από τους άλλους στις καθημερινές μας επαφές μαζί τους και ότι μέσα μας μπορεί να υπάρχει και ένας άλλος άνθρωπος, ευαίσθητος και «λανθάνων» ποιητής, όπως εν προκειμένω ο συγγραφέας του βιβλίου, που τον αγνοούσαμε.

Τα 20 ποιήματα που περιλαμβάνει το βιβλίο, είναι κι αυτά –όπως τα πεζά κείμενα– βιωματικά, ενδοσκοπήσεις και εξομολογήσεις στο α’ πρόσωπο με υπαινικτικό κοινωνικό στοχασμό και παφλάζοντα λυρισμό. Πρόκειται για ποιήματα χαμηλών τόνων αλλά ουσιαστικών κραδασμών, σε λιτό στίχο, χωρίς περιττά φραστικά στολίδια και απαγκιστρωμένα από τον εναγκαλισμό της ρίμας της παραδοσιακής ποίησης.

Η γλώσσα-έκφραση, τόσο των κειμένων όσο και των ποιημάτων, χαρακτηρίζεται από πληρότητα και αρτιότητα. Ο λόγος είναι απλός, αδρός, λιτός και στιλπνός και η γραφή αρμονική, σαφής, γνήσιας λυρικής διάθεσης, ευγένειας, τρυφερότητας, απλότητας στοχασμών, καθαρότητας ιδεών και διαφάνειας αισθημάτων.

Αλλά και η αισθητική εμφάνιση του βιβλίου δεν υστερεί, αφού, ως καλαίσθητη και εξαιρετικά επιμελημένη, εντυπωσιάζει και ελκύει τον αναγνώστη. Στο εξώφυλλό του εικονίζεται ένα λιμάνι με αραγμένα μικρά ιστιοφόρα, έτοιμα να πραγματοποιήσουμε μ’ αυτά «διαδρομές» στις ανοιχτές θάλασσες της ζωής. Το εικονιστικό στοιχείο του εξωφύλλου, σε όποια βιβλία υπάρχει, είναι γνωστό ότι, κατά την πάγια τακτική, συνιστά και την αναγνωστική του ταυτότητα.

Ο κ. Στράτος Δουκάκης στα κείμενα και στα ποιήματα του βιβλίου του καταδύεται στα άδυτα της ψυχής του, περιπλανάται στο λαβύρινθο της μνήμης, αναζητεί είδωλα του παρελθόντος και συνομιλεί για τη ζωή και το χρόνο. Στο ταξίδι αυτό ροτάρει με νοσταλγική, μελαγχολική διάθεση, ρεμβασμό αλλά και θλίψη, για τις απώλειες που φέρνει ο χρόνος. Ξεδιπλώνει τις αναμνήσεις του, τις νοσταλγίες, τις καθημερινές στιγμές, με μια βαθιά και ανυπόκριτη αγάπη και ανθρωπιά για ό,τι δίνει νόημα, αξία και περιεχόμενο στη ζωή μας. Γύρω απ’ όλα αυτά τα «είδωλα» και τις μνήμες πλέκει τον ευγενικό του στοχασμό και τον γνήσιο και λεπτής ευαισθησίας παλλόμενο λυρισμό του. Ο συγγραφέας ξέρει να βλέπει βαθιά και πλούσια τον εξωτερικό κόσμο, τις ομορφιές της φύσης του νησιού του, και την ανθρώπινη ψυχή, όπως και το να μιλά για πράγματα που αγαπά. Και όπως όλοι ξέρουμε, όταν κάποιος αγαπά κάτι, αυτό το κάνει καλά.

Το βιβλίο αυτό του κ. Στράτου Δουκάκη έρχεται «επί πτίλων αύρας λεπτής εαρινής» (Αλ. Παπαδιαμάντης) να δροσίσει το ραφιναρισμένο «τίποτα» των καιρών  μας και τη διαβρωμένη καθημερινότητά μας. Το καλοδεχόμαστε και συγχαίρουμε τον συγγραφέα του. Έτσι απλά, αλλά εγκάρδια και ειλικρινά.

Νίκος Δέτσης

Φιλόλογος – τ. Λυκειάρχης

Ξεφυλλίστε και διαβάστε το περιοδικό από ΕΔΩ

Οι χαμένες ώρες

Οι χαμένες ώρες

(Άσκηση ορθογραφίας)

Από το βιβλίο της Φωτεινής Φραγκούλη 

«Ελιά στο πέλαγος»,

που κυκλοφόρησε πρόσφατα 

από τις εκδόσεις Πατάκη 

Όσο ήταν μικρός και νέος, άκουγε τους aνθρώπους συχνά να λένε:

«Πήγε χαμένη η ώρα µου».

«Τόσος κόπος, χαμένη ώρα».

«Την ώρα µου µόνο έχασα και αποτέλεσμα; Μηδέν».

«Αχ, τόσες ώρες χαμένες!»

Όλη του τη ζωή αναρωτιόταν. Και τώρα να, ακούει ακριβώς την ίδια απορία από τα χείλη του μικρού του εγγονού:

«Πού πάει, παππού, η ώρα που χάθηκε;».

Και αυτός, ο παππούς, απαντά µε βεβαιότητα πια:

«Οι ώρες που χάνονται πηγαίνουν στα λουλούδια των δέντρων. Τα ζεσταίνουν κι αυτά ωριμάζουν, γίνονται καρπός. Χρωματίζουν τα όνειρα, ωριμάζουν τα κρυφά συναισθήματα. Τρυπώνουν στις κατσαρόλες της κουζίνας και νοστιμίζουν τα φαγητά. Ωριµάζουν τις γεύσεις. Κρύβονται στα φτερά των µικρών πουλιών και τα δυναμώνουν. Ωριµάζουν τη στιγμή της απογείωσης. Οι χαμένες ώρες ξεκουράζονται στο µυαλό των καλλιτεχνών και τους δίνουν ιδέες για δημιουργία. Ωριµάζουν την έμπνευση. Πηγαίνουν και στα πόδια και στα χέρια του εργάτη. Τα χαϊδεύουν, τα ξεκουράζουν. Ωριµάζουν την κούραση, την κάνουν εμπειρία, µαστοριά. Κάθονται στου σταχυού το άγανο και µαθαίνουν από τον άνεμο τα µυστικά της ζωής. Κουρνιάζουν στις συντροφιές και δίνουν φωνή να τραγουδούν οι άνθρωποι τη χαρά και τη λύπη τους. Ωριµάζουν τα αισθήματα, τα κάνουν µουσική. Οι χαμένες ώρες χαϊδεύουν την απουσία των αγαπημένων µας. Τους ξαναφέρνουν στη µνήµη µας. Τον πόνο µας ωριμάζουν.

»Αχ, παιδάκι µου! Και πού δεν πάνε οι χαμένες ώρες!

»Κάθονται και στο µπαστούνι µου και µου φιλούν το χέρι. Ακουμπούν στις ρυτίδες του προσώπου µου και µου ψιθυρίζουν πως η ζωή είναι ωραία, ωραία κι ας είναι δύσκολη».

«∆ηλαδή, παππού, οι ώρες δε χάνονται;»

«Όχι, αγόρι µου. Τίποτα δε χάνεται. Οι χαμένες ώρες είναι µέσα σε όλα τα ώριμα και τα ωραία. Ίσως γι’ αυτό τα λέμε ωραία και ώριμα, γιατί µέσα τους κουβαλούν τις “χαμένες” µας ώρες».

Αναδημοσίευση από το dim/art.

Την Παρασκευή 8 Απριλίου στις 20:30 στο Βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ 

θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου της Φωτεινής Φραγκούλη 

Ελιά στο πέλαγος της Φωτεινής Φραγκούλη

Την Παρασκευή 8 Απριλίου στις 20:30 οι Εκδόσεις Πατάκη και ο ΙΑΝΟΣ 

σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της Φωτεινής Φραγκούλη 

με εικονογράφηση της Εύης Τσακνιά 

«Ελιά στο Πέλαγος».

Στην άκρη άκρη των λέξεων, στην αρχή ή στο τέλος μιας ιστορίας, είναι ένα μικρό σπιτάκι ολομόναχο. Εκεί μένει ο ποιητής των παραμυθιών. Αυτός που παίρνει τις αλήθειες και τους βάζει ρούχα παραμυθένια.

Μια βραδιά χάθηκα κι εγώ στο δάσος μιας ιστορίας και προσπαθώντας να βγω, βρέθηκα στο σπιτάκι του. Χτύπησα την πόρτα του και με καλοδέχτηκε. Τι σπίτι! Παραμυθένια ομορφιά! Με έβαλε να κοιμηθώ σε ένα στρώμα από λέξεις.
Το πρωί όταν ξύπνησα, ανάλαφρη και σαν να είχα ξαναγεννηθεί, τον ευχαρίστησα και εκείνος με κέρασε πέντε έξι, έξι εφτά, εφτά οχτώ... ιστορίες για πρωινό. Κι εγώ μαζί σας θα τις μοιραστώ.

Αυτό το βιβλίο είναι ένα στρώμα από λέξεις που σαν μαγικό χαλί μάς ταξιδεύει.

Η συγγραφέας έχει δοκιμαστεί στη γραφή και έχει κερδίσει το παιχνίδι της, αναμφίβολα μέσα από τα βιβλία που μέχρι σήμερα μας έδωσε. Το βιβλίο  Ελιά στο πέλαγος, περιλαμβάνει οκτώ μικρές ιστορίες που συνθέτουν τη συλλογή αυτή. Διαφορετικοί ήρωες σε κάθε μία ιστορία μας ταξιδεύουν ανάλαφρα σε μια παιδικότητα που θυμίζει άλλες εποχές, τότε που όλα ήταν πιο καθαρά και ανόθευτα και κυρίως οι προθέσεις και τα συναισθήματα. Δέντρα που όχι μόνο μιλούν, αλλά φυτρώνουν στη θάλασσα και κάνουν έτσι το αδύνατο δυνατό, το άπιαστο ρεαλιστικό, το όνειρο πραγματικότητα. Η αφέλεια και η παιδικότητα σε όλο της το μεγαλείο, ειδικά στην ιστορία «Καλοκαίρι στο κεφάλι». Κείμενα γεμάτα αισιοδοξία, μακριά από παιδαγωγικές σκοπιμότητες, που διαβάζονται με μια ανάσα. Το έντονο στοιχείο του διαλόγου προσδίδει ιδιαίτερη θεατρικότητα και ζωντάνια στις ιστορίες, που η Εύη Τσακνιά με το δικό της τρόπο σκιαγραφεί με μονοχρωμία. Έτσι η έμφαση μετατοπίζεται στο κείμενο και διακριτικά αναδεικνύονται και φωτίζονται εκείνες οι πτυχές και αξίες που θα ενδυναμώσουν τον ψυχισμό των παιδιών ηλικίας από 4 και πάνω, μολονότι η αφήγηση είναι μακριά από ηλικιακά όρια αποδεκτών. Ιδιαίτερα η ιστορία «Σάλασσα πιλά». Είναι αλήθεια ότι είχα να απολαύσω βιβλία αυτού του τύπου από τον καιρό που η Φίλντιση μας είχε χαρίσει την «Καρδούλα» και η Σαραντίτη το «Οι θεατρίνοι». (8+)

Η Φωτεινή Φραγκούλη γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) της Μυτιλήνης. Σπούδασε ψυχολογία και παιδαγωγικά. Εργάζεται στην Αθήνα ως δασκάλα στη δημόσια εκπαίδευση. Έργα της: "Το χωραφάκι της αγάπης", Γνώση, 1990, "Η Κυράνη του δάσους", Αλεξάνδρεια, 1993, "Η Πορφυρένια και το μαντολίνο της", Αλεξάνδρεια, 1995, "Το μισό πιθάρι", Ελληνικά Γράμματα, 2000, "Το ταίρι της αταίριαστης", Ελληνικά Γράμματα, 2003, "Οι άγγελοι των κοχυλιών", Ελληνικά Γράμματα, 2003, "Το τραγούδι της Περσεφόνης", Ελληνικά Γράμματα, 2005, "Εφτά ορφανά μολύβια... εφτά ιστορίες", Ελληνικά Γράμματα, 2008 (βραβείο εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου περιοδικού "Διαβάζω", 2009)., "Κατ-γατ-καραγάτ", Εκδόσεις Πατάκη, 2011.

Όνειρα με... Ποίηση

Είπα σήμερα να κοιμηθώ –και να ονειρευτώ– με την Κυρά-Ποίηση, αύριο ξημερώνει η Ημέρα της. Υποκύπτω πρόθυμα στην επιθυμία παίρνοντας για συντροφιά στο κρεβάτι μου ολίγη Δημουλά, ελάχιστο Ελύτη, κάτι από Λειβαδίτη και Βρεττάκο. Τα βιβλία τους…

«Με ημέρα αρχίζει ή εβδομάδα, / με ημέρα τελειώνει,

Κι η Κυριακή, κόμπος σφιχτός / να μη λυθούν οι εβδομάδες».

«Περπάτησα πολύ στα αισθήματα, / τα δικά μου και των άλλων,

κι έμενε πάντα χώρος ανάμεσά τους / να περάσει ο πλατύς χρόνος».

Κική Δημουλά

«Και πολλά μέλει να μάθεις αν εμβαθύνεις το ασήμαντο».

«Το ελάχιστο θέλησα και με τιμώρησαν με το πολύ»

«Το κενό υπάρχει όσο δε πέφτεις μέσα του»

«Κι έχε στο νου σου πάντοτε, μ’ ακούς;

το αχ που βγάνει ο σκοτωμός, το αχ που βγάνει η ΑΓΑΠΗ»!

Οδυσσέας Ελύτης

«Μέσα στον ύπνο μας κοιμούνται τα πιο ωραία ταξίδια.

Κι εγώ δεν έχω άλλο όπλο απ' το να διηγούμαι ψεύτικες ιστορίες

και να τις πιστεύω».

«Πέρασαν μήνες.

Κι είναι στιγμές που ξεχνάω ακόμα και το πρόσωπο της.

Πασχίζω να θυμηθώ.

Τίποτα».

«Μονάχα αυτό το βάρος στην καρδιά μου είναι κάτι περισσότερο κι απ' την ανάμνηση της.

Που είναι αυτή ολόκληρη μέσα μου».

Τάσος Λειβαδίτης

«Μ' ακούς;

Οι δρόμοι όλης της γης βγαίνουνε στην καρδιά μου.

Μην ξεχαστείς.

Τ' ακούς;

Να 'ρθείς».

Νικηφόρος Βρεττάκος